در فعالیت‌های بورسی گردش مالی بالایی وجود دارد. این موضوع باعث می‌شود تا برخی اشخاص، با هدف کسب سود به روش‌های غیرقانونی و کلاهبرداری روی بیاورند. اما شما باید بتوانند سرمایه خود را از دست این افراد دور نگه داشته و به اشخاص مطمئن بسپارند. پس بیایید تا روش‌های کلاهبرداری تحت عنوان سبدگردان را بررسی کرده و با شیوه‌های پیشگیری از کلاهبرداری در سبدگردانی بورسی آشنا شویم.
خطرات سبدگردانی شخصی
همان طور که می‌دانید، تنها اشخاص حقوقی (شرکت‌هایی مانند سبدگردان مفید، سبدگردان آگاه و سبدگردان برلیان) دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مجاز به ارائه خدمات سبدگردانی هستند.
با وجود این، دو نوع از سبدگردانی غیرقانونی در مواردی مشاهده می‌شود. یکی از شیوه‌ها، سبدگردانی شخصی است، که شخصی با در اختیار گرفتن نام کاربری و رمز عبور حساب شما در کارگزاری، به پنل شما دسترسی داشته و از طرف شما اقدام به خرید و فروش سهام می‌کند.
در شیوه غیرقانونی دیگر، اشخاص حقوقی بدون داشتن مجوز و نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام به مدیریت سبد شما می‌کنند. هر دو این شیوه‌های غیرقانونی خطراتی برای سرمایه‌گذار دارد. از جمله خطرات سبدگردانی غیرقانونی:
- عدم نظارت بر فعالیت سبدگردان
- عدم تعهد به سود سرمایه‌گذار
- ایجاد مشکلات حقوقی: مسئولیت تمام فعالیت‌های سبدگردان بر عهده سرمایه‌گذار است. هر گونه فعالیت غیرقانونی شامل پروژه کردن، معاملات غیر قانونی، پول شویی و … برعهده شخص سرمایه‌گذار است و از نظر قانونی مسئولیتی با سبدگردان‌های غیرقانونی نیست.
- عدم وجود قرارداد رسمی و قابل پیگیری
نکته:
کدکاربری و رمزعبور سبد شما، شخصی است و نباید آنها را در اختیار اشخاص دیگر قرار دهید. در صورتی که سوء استفاده‌ای از طریق حساب شما اتفاق بیفتد، مسئولیت آن به عهده شما است.
شیوه‌های کلاهبرداری در سبدگردانی بورسی
آشنایی با شیوه‌های کلاهبرداری، به ما کمک می‌کند تا در موقعیت‌های حساس بتوانیم تصمیم درستی بگیریم و بتوانیم با آگاهی از ایجاد خطر برای سرمایه خود دوری کنیم. با هم شیوه‌های کلاهبرداری در سبدگردانی را بررسی می‌کنیم.
جذب سرمایه برای پروژه‌سازی
برخی از افراد با جذب سرمایه افراد مختلف و جمع‌آوری مبالغ بالا ممکن است به دنبال پروژه‌سازی سهام و اقدام به بالابردن قیمت سهم بدون پشتوانه بنیادی و سودآوری کنند. این عمل یک تخلف معاملاتی است و در صورتی که توسط سیستم‌های هوش مصنوعی یا گزارش افراد کشف تخلف شناسایی شود، حساب معاملاتی افراد درگیر دچار مشکلات متعددی خواهد شد. این گونه افراد از سرمایه بقیه برای بالابردن سرمایه خود استفاده می‌کنند.
سوخت سرمایه از طریق خالی کردن سهم
کلاه‌برداران در بورس برای تکمیل فرایند پروژه‌سازی سهم نیاز به خالی کردن سهام و شناخت سود برای حساب خود دارند. آنها ممکن است سهامی که در پایان مسیر خود است را برای حساب شما بخرند و سود خود را از زیان شما شناسایی کنند. کشف و اثبات این شکل از کلاه‌برداری‌ها معمولا به سادگی قابل انجام نیست. از طرفی، با ترکیب کردن موقعیت‌های سود ساز و زیان‌ساز ذهن شما را گمراه می‌کنند.
سیگنال فروشی
متاسفانه برخی از افراد اقدام به فعالیت غیرقانونی سیگنال فروشی می‌کنند. این افراد معمولا تخصص کافی نداشته و با قوانین حاکم بر فعالیت‌های مالی و بورس آشنایی ندارند. این افراد در مواردی برای تایید سیگنال‌های خود اقدام به خرید سهام برای کدهای تحت مدیریت کرده و باعث رشد کوتاه مدت و موقت سیگنال‌های اعلام شده می‌کنند.
استفاده از اطلاعات
دسترسی به اطلاعات مالی و حساب‌های معاملاتی شما می‌تواند فرصت سوء استفاده‌های احتمالی افراد را فراهم کند. اگر افرادی که این اطلاعات را دارند از نظر قانونی تحت نظارت و بازرسی مستمر نباشند، ممکن است خود یا افراد زیر مجموعه آنها باعث در خطر افتادن اطلاعات شخصی و مالی شما گردند. شرکت‌های سبدگردانی بورسی تعهدهای لازم جهت حفاظت از اطلاعات به سازمان بورس داده‌اند.
دریافت کارمزد زیاد (وعده کارمزد کم)
یکی از شیوه‌های رایج کلاهبرداری بورسی وعده‌هایی است که قصد انجام آنها را ندارند. وعده کارمزدهای پایین برای سبدگردانی می‌دهند، اما در عمل و موقع محاسبه کارمزد مبلغ بسیار بالایی را درخواست می‌کنند. آنها مبنای محاسبه کارمزد را در ابتدای کار مشخص نمی‌کنند. سپس شیوه محاسبه را به روش‌های غیرمعمول انجام داده و باعث بالا رفتن سهم خود از سود شما می‌شوند.
تلاش برای بزرگ نمایی سود
شیوه دیگر کلاهبرداری در حساب‌های بورسی بزرگ‌نمایی سود است. آنها برای حساب شخص سودهای دیگری شناسایی می‌کنند که هنوز محقق نشده یا اصلا محقق نخواهد شد. در این شیوه از عدم اطلاع و آگاهی شخص بهره برده و با اطلاعات نادرست و گمراه کننده باعث کسب منفعت از سرمایه شخصی افراد می‌شوند.
روش‌های پیشگیری از کلاهبرداری بورسی
پس از آشنایی با ترفندهای کلاهبرداری شیادان لازم است تا با روش‌های پیشگیری از کلاهبرداری آشنا شویم. در زیر روش‌های اصلی و مهم را مشخص کرده‌ایم.
قرارداد کتبی
شما می‌دانید که در امور مالی و اقتصادی ثبت و ضبط دقیق امور همچنین قرارهای فیمابین ضروری است. فعالیت بورسی نیز از این امور جدا نیست و باید هرگونه فعالیتی در بورسی به پشتوانه یک قرارداد دقیق و رسمی انجام شود. شرکت‌های رسمی و تحت نظارت سازمان بورس جهت انجام امور سبدگردانی قرارداد مورد تایید سازمان بورس را در سه نسخه تهیه کرده و به غیر از شرکت سبدگردانی و شما، شخص امین نیز یک نسخه از آن را دریافت می‌کند. همچنین کلیه قراردادها در دسترس سازمان بورس بوده و به طور مستمر بر آن نظارت می‌کند.
قرارداد باعث می‌شود تا بسیاری از شیادان ناپدید شوند. آنها می‌دانند که ممکن است از طریق قرارداد بابت اعمال غیرقانونی مسئول شناخته شوند و نمی توانند به سادگی از زیر بار مسئولیت همه چیز شانه خالی کنند.
نظارت شخص دیگر
وجود یک شخص مطلع و آگاه که با فرایندهای بورس و سرمایه‌گذاری آشنا بوده و بتواند از طرف شما بر فعالیت‌های سبدگردان نظارت کند ضروری است. شخصی که وابستگی چندانی به سبدگردان نداشته باشد و بابت انجام وظایف قانونی خود پاسخگو باشد.
در سبدگردانی قانونی به چنین شخصی، امین سبدگردانی می‌گویند. اما در سبدگردانی شخصی یا سبدگردانی غیرقانونی چنین نقشی وجود ندارد و باید شما با هزینه شخصی فردی را استخدم کنید، که خود مشکلات بزرگتری را می‌تواند ایجاد کند.
مسئول بودن شخص برای فعالیت‌هایش
وجود قرارداد کتبی لازم است، اما به تنهایی کافی نیست. از جمله مهم‌ترین نکات قرارداد این است که دامنه مسئولیت‌های سبدگردان باید در آن مشخص باشد. یعنی سبدگردان بابت فعالیت خود باید از نظر قانونی مسئول شناخته شود.
در سبدگردانی قانونی این نکته کامل رعایت می‌شود. سبدگردان قانونی، به روش‌های گوناگون، مسئول کلیه فعالیت‌های مربوط به سبد است و از این نظر خطری شخص سرمایه‌گذار را تهدید نمی‌کند. در سبدگردانی شخصی یا غیرقانونی این مورد به هیچ وجه مشخص نبوده و از نظر قانون کلیه مسئولیت‌ها به عهده سرمایه‌گذار است.
همچنین سبدگردان باید بابت حفظ اطلاعات و اسناد سرمایه‌گذار اصول محرمانگی را با دقت رعایت کند و بابت نشت اطلاعاتی پاسخگو است. سازمان بورس از این نظر بر فعالیت‌های سبدگردان‌های قانونی نظارت مستمر دارد.
آیا سبدگردان اختصاصی دارای مجوز می‌تواند کلاهبرداری کند؟
سبدگردان اختصاصی دارای مجوز سازمان بورس، بدلیل وجود شخص امین و همچنین نظارت سازمان بورس و قوانین سخت‌گیرانه آن عملا امکانی برای کلاهبرداری ندارد. ضمن آنکه با توجه به قرارداد رسمی و مشخص هرگونه فعالیت غیرقانونی آن قابل رسیدگی سریع و کارشناسی از طریق سازمان بورس است.
کلاه‌برداران چگونه شما را پیدا می‌کنند؟
شناخت مهم‌ترین مسیرهای کلاه‌برداران بورسی در جلوگیری از به دام افتادن شما موثر است. در زیر مسیرهای اصلی آنها برای به دام انداختن افراد را مرور می‌کنیم. این مسیرها به خودی خود خطر یا مشکلی ندارند، اما باید به شیوه‌های دیگری از صحت ادعاها مطمئن شوید.
حضور فعال در شبکه‌های اجتماعی
شبکه‌های اجتماعی ابزاری عالی برای ارتباطات و اطلاع‌رسانی است، اما به تنهایی برای کسب اطمینان و انتخاب سبدگردان مناسب نیست. افرادی که حضور فعالی در شبکه‌های اجتماعی داشته و مثلا آموزش یا تحلیل انجام می‌دهند باید دارای پشتوانه‌ای غیر از آن شبکه اجتماعی باشند.
اگر شرکتی را جهت سبدگردانی در شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی یافتید، از وجود تلفن ثابت، آدرس دقیق و مشخص آن در دنیای واقعی اطمینان حاصل کنید. به چند جمله زیبا، محتواهای جذاب و سیگنال توجه نکنید. اطلاعات دقیق را جستجو کنید.
وعده سودهای زیاد
بورس محل کسب بالاترین و بهترین سودها است، اما نه در کوتاه مدت. افراد فرصت طلب با تحریک حس سودجویی افراد، آنها را به دام می‌اندازند. ابتدا لازم است تا فریب وعده سودهای آنچنانی را نخورید. شما با فعالیت قانونی و مستمر تحت نظر تیم‌های باتجربه و با دانش شرکت‌های سبدگردانی قانونی سودهای بسیار خوبی در بورس خواهید کرد. پس لازم نیست تا سرمایه خود را معرض ریسک درگیری در پرونده‌های حقوقی و از بین رفتن آن قرار دهید.
چند توصیه نهایی
- نام کاربری و رمز عبور خود را محرمانه نگاه داشته و در اختیار دیگران نگذارید.
- به تبلیغات‌های فضای مجازی که در زمینه‌ی سرمایه‌گذاری بورس است، اعتماد نکنید.
- برای کسب نتیجه بهتر امین سبدگردان انتخاب کنید.
- قبل از انتخاب شرکت سبدگردان به مجوزهای قانونی آن دقت کنید. به سراغ شرکت های معتبر و خوشنام بروید.
- شکایت از جرم سبدگردانی با ارائه‌ی مدارک و اسناد معتبر امکان‌پذیر است.
