صندوقهای قابل معامله در سهام یا به اختصار ETF، نوعی از صندوقهای سرمایهگذاری قابل معامله در بورس هستند که بخش عمدهای از داراییهای خود را در سهام شرکتهای پذیرفته شده در بورس سرمایهگذاری میکنند. این صندوقها به سرمایهگذاران امکان میدهند تا با خرید واحدهای صندوق، بهطور غیرمستقیم در بازار سهام سرمایهگذاری کنند و از مزایای تنوعبخشی و مدیریت حرفهای بهرهمند شوند.
ویژگیهای اصلی صندوقهای ETF
- تنوعبخشی به سبد سرمایهگذاری: با خرید واحدهای ETF سهام، سرمایهگذار بهطور همزمان در مجموعهای از سهام مختلف سرمایهگذاری میکند که این امر ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهد.
- قابلیت معامله در بورس: واحدهای این صندوقها مانند سهام شرکتها در بازار بورس معامله میشوند و سرمایهگذاران میتوانند در ساعات کاری بازار، آنها را خرید و فروش کنند.
- شفافیت اطلاعاتی: ترکیب داراییهای این صندوقها معمولاً بهصورت دورهای (معمولاً روزانه یا هفتگی) اعلام میشود، بنابراین سرمایهگذاران میدانند که صندوق در چه سهامی سرمایهگذاری کرده است.
- هزینههای پایینتر مدیریت: بهدلیل مدیریت غیرفعال یا نیمهفعال بسیاری از این صندوقها، هزینههای مدیریتی آنها معمولاً کمتر از صندوقهای سرمایهگذاری مشترک سنتی است.
- نقدشوندگی بالا: بهدلیل قابلیت معامله در بورس و حضور بازارگردانان، واحدهای ETF سهام از نقدشوندگی مناسبی برخوردارند.
مزایای سرمایهگذاری در ETF
- دسترسی آسان به بازار سهام: برای افرادی که تخصص یا زمان کافی برای تحلیل و انتخاب سهام ندارند، ETF سهام راهحلی مناسب برای ورود به بازار سهام است.
- کاهش ریسک سرمایهگذاری: بهواسطه تنوعبخشی به سبد داراییها، ریسک سرمایهگذاری کاهش مییابد.
- هزینههای معاملاتی کمتر: بهجای خرید و فروش چندین سهام بهصورت جداگانه و تحمل هزینههای معاملاتی متعدد، با خرید یک واحد ETF میتوان در مجموعهای از سهام سرمایهگذاری کرد.
نمونههایی از ETF در ایران
- صندوق سرمایهگذاری قابل معامله “دارا یکم“: این صندوق شامل سهام بانکها و بیمههای دولتی است.
- صندوق سرمایهگذاری قابل معامله “پالایشی یکم“: شامل سهام شرکتهای پالایشی دولتی است.
- صندوق در سهام برلیان: صندوق ETF در سهام که در بورس ایران قابل معامله است و مدیر آن سبدگردان برلیان است.
نکات مهم در سرمایهگذاری در ETF
- تحلیل و بررسی: هرچند ETFها مزایای زیادی دارند، اما همچنان نیاز به بررسی و تحلیل دارند. مثلاً بررسی عملکرد گذشته، ترکیب داراییها، هزینههای مدیریتی و نقدشوندگی.
- ریسکهای بازار: با اینکه ETFها ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهند، اما همچنان تحت تأثیر نوسانات کلی بازار هستند.
در نهایت، ETFها ابزارهای مالی مفیدی برای سرمایهگذارانی هستند که بهدنبال تنوعبخشی، نقدشوندگی بالا و مدیریت حرفهای در سرمایهگذاری در بازار سهام هستند.
اصطلاحات مرتبط به ETF
صندوقهای قابل معامله در بورس (ETF) سهام، ساختاری پیچیده و کارآمد دارند که هر بخش از آن بهطور خاص نقشی کلیدی در عملکرد و مدیریت این صندوقها ایفا میکند. در ادامه به شرح این بخشها میپردازیم:
1. سبد داراییها (Portfolio)
- سهام: صندوقهای ETF سهام عمدتاً از مجموعهای از سهام شرکتهای مختلف تشکیل شدهاند. این ترکیب بهطور دقیق بر اساس شاخصهای معین یا استراتژیهای سرمایهگذاری خاص انتخاب و مدیریت میشود.
- نقدینگی: بخشی از داراییهای صندوق بهصورت وجه نقد یا اوراق بهادار نقدشونده نگهداری میشود تا امکان پاسخگویی به نیازهای نقدینگی و پرداختهای فوری فراهم شود.
2. مدیر صندوق (Fund Manager)
- مدیر صندوق مسئولیت اداره و هدایت سرمایههای صندوق را بر عهده دارد. در بسیاری از ETFهای سهام، مدیریت بهصورت غیرفعال انجام میشود؛ به این معنا که هدف اصلی، تطبیق با عملکرد یک شاخص مشخص است، نه تلاش برای پیشی گرفتن از آن.
3. بازارگردان (Market Maker)
- بازارگردانها وظیفه دارند تا با انجام معاملات خرید و فروش واحدهای ETF در بازار، نقدشوندگی صندوق را تضمین کنند و از بروز تفاوتهای زیاد بین قیمت خرید و فروش جلوگیری نمایند. این کار به حفظ تعادل قیمت واحدهای صندوق نزدیک به ارزش خالص داراییها (NAV) کمک میکند.
4. واحدهای سرمایهگذاری (Fund Units)
- واحدهای سرمایهگذاری، بخشهایی از داراییهای صندوق هستند که سرمایهگذاران میتوانند آنها را خرید و فروش کنند. قیمت این واحدها تحت تأثیر ارزش خالص داراییهای صندوق و شرایط بازار تعیین میشود.
5. ارزش خالص داراییها (Net Asset Value – NAV)
- NAV به مجموع ارزش داراییهای صندوق پس از کسر بدهیها اطلاق میشود. این مقدار معمولاً بهصورت روزانه محاسبه شده و در تعیین قیمت واحدهای صندوق نقش اساسی دارد.
6. هزینههای مدیریتی (Management Fees)
- هزینههای مدیریتی شامل هزینههایی است که برای مدیریت و اداره صندوق از داراییهای آن کسر میشود. این هزینهها به مدیر صندوق و سایر هزینههای عملیاتی مربوط میشود.
7. کارگزار (Broker)
- کارگزاران به سرمایهگذاران کمک میکنند تا واحدهای ETF را در بازار بورس خرید و فروش کنند. برای انجام معاملات واحدهای ETF، سرمایهگذاران به خدمات کارگزار نیاز دارند.
8. ارائهدهنده شاخص (Index Provider)
- در صورتی که ETF سهام به دنبال پیروی از یک شاخص خاص باشد، ارائهدهنده شاخص، آن شاخص را طراحی، محاسبه و بهروزرسانی میکند. این شاخصها میتوانند شامل گروههای صنعتی خاص یا شرکتهای منتخب باشند.
9. بازرس قانونی (Legal Auditor)
- بازرس قانونی نظارت بر تطابق فعالیتهای صندوق با قوانین و مقررات جاری را بر عهده دارد و اطمینان مییابد که داراییهای صندوق بهطور صحیح و مطابق با قوانین مدیریت میشود.
10. حسابرس (Auditor)
- حسابرس وظیفه دارد تا صحت و دقت گزارشهای مالی صندوق را بررسی و تأیید کند. این بررسیها برای اطمینان از درستی ثبت و گزارش فعالیتهای مالی ضروری است.
این اجزا بهطور هماهنگ عمل میکنند تا صندوقهای ETF سهام بهطور مؤثر و شفاف مدیریت شوند و سرمایهگذاران بتوانند با اطمینان خاطر در آنها سرمایهگذاری کنند.
